Sadzenie i rozmnażanie melisy lekarskiej

Założenie własnej uprawy melisy lekarskiej to doskonały sposób na zapewnienie sobie stałego dostępu do tego aromatycznego i cennego zioła. Proces sadzenia i rozmnażania tej rośliny jest stosunkowo prosty i daje dużo satysfakcji nawet początkującym ogrodnikom. Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na wysiew nasion, zakup gotowych sadzonek, czy też rozmnożenie istniejącej już rośliny, kluczowe jest zrozumienie jej podstawowych wymagań. Zapewnienie odpowiedniego terminu, przygotowanie podłoża i wybór właściwej metody to fundamenty, na których zbudujesz zdrową i bujną kępę melisy. Poniższe wskazówki przeprowadzą cię przez cały proces, od nasionka aż po dorosłą, gotową do zbiorów roślinę.

Wysiew nasion

Rozmnażanie melisy z nasion to najbardziej ekonomiczna, choć jednocześnie najbardziej czasochłonna metoda. Nasiona melisy są bardzo drobne i wymagają specyficznych warunków do kiełkowania. Najlepszym terminem na rozpoczęcie produkcji rozsady jest wczesna wiosna, od marca do kwietnia. Wysiew najlepiej przeprowadzić w pomieszczeniu, do skrzynek, wielodoniczek lub małych doniczek wypełnionych lekkim, przepuszczalnym podłożem do siewu. Zapewni to młodym siewkom ochronę przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.

Nasiona należy wysiewać na powierzchnię wilgotnego podłoża i tylko delikatnie je docisnąć lub przykryć bardzo cienką, milimetrową warstwą ziemi lub wermikulitu. Melisa potrzebuje światła do kiełkowania, dlatego zbyt głęboki siew może uniemożliwić ten proces. Pojemniki z nasionami warto przykryć folią lub przezroczystą pokrywą, aby utrzymać wysoką wilgotność powietrza, i ustawić w ciepłym, jasnym miejscu o temperaturze około 20°C. Podłoże musi być stale lekko wilgotne, ale nie mokre; najlepiej zraszać je delikatnie spryskiwaczem.

Kiełkowanie melisy jest dość powolne i nieregularne, a pierwsze siewki mogą pojawić się po dwóch do czterech tygodni. Kiedy młode roślinki wytworzą dwa liście właściwe, należy je przepikować do osobnych, większych doniczek. Pikowanie polega na ostrożnym rozdzieleniu siewek i posadzeniu ich pojedynczo, co zapewni im więcej miejsca do rozwoju systemu korzeniowego i części nadziemnej. Ten zabieg wzmacnia rośliny i przygotowuje je do wysadzenia na miejsce stałe.

Gotową rozsadę można wysadzić do gruntu lub do większych pojemników na zewnątrz dopiero w drugiej połowie maja, po przejściu ryzyka ostatnich wiosennych przymrozków. Młode rośliny są wrażliwe na niskie temperatury, dlatego ważne jest ich wcześniejsze zahartowanie. Hartowanie polega na stopniowym przyzwyczajaniu roślin do warunków zewnętrznych przez kilka dni, wystawiając je na zewnątrz na coraz dłuższy czas. Sadzonki umieszcza się w gruncie w rozstawie około 30×40 cm.

Sadzenie gotowych sadzonek

Zakup gotowych sadzonek melisy w centrum ogrodniczym lub na targu to najszybszy i najprostszy sposób na rozpoczęcie uprawy. Pozwala on ominąć czasochłonny proces kiełkowania i pielęgnacji siewek. Wybierając sadzonki, zwróć uwagę na ich wygląd – powinny być zdrowe, krępe, o intensywnie zielonych liściach, bez żadnych plam, uszkodzeń czy oznak obecności szkodników. Dobrze rozwinięty system korzeniowy, widoczny przez otwory drenażowe doniczki, również świadczy o dobrej kondycji rośliny.

Najlepszym terminem na sadzenie gotowych sadzonek do gruntu jest wiosna, od końca kwietnia do czerwca, gdy ziemia jest już ogrzana, a ryzyko przymrozków minęło. Możliwe jest również sadzenie jesienią, jednak należy to zrobić na tyle wcześnie (najpóźniej we wrześniu), aby roślina zdążyła się dobrze ukorzenić przed nadejściem zimy. Miejsce pod uprawę powinno być wcześniej starannie przygotowane – odchwaszczone, spulchnione i w razie potrzeby wzbogacone kompostem.

Przed posadzeniem sadzonkę należy obficie podlać, aby bryła korzeniowa była dobrze nawilżona. Następnie wykop dołek nieco większy i głębszy niż doniczka, w której roślina rosła. Delikatnie wyjmij sadzonkę z pojemnika, starając się nie uszkodzić korzeni. Jeśli korzenie są mocno zbite i tworzą zwartą plątaninę, można je delikatnie rozluźnić palcami. Umieść roślinę w dołku na takiej samej głębokości, na jakiej rosła w doniczce, a następnie zasyp dołek ziemią i lekko ją ugnieć.

Po posadzeniu melisę należy obficie podlać, co pomoże ziemi osiąść i zapewni dobry kontakt korzeni z podłożem. Przez pierwsze kilka tygodni po posadzeniu bardzo ważne jest regularne nawadnianie, aby roślina mogła się bezstresowo przyjąć i rozpocząć aktywny wzrost. Utrzymywanie umiarkowanej wilgotności podłoża w tym okresie jest kluczowe dla sukcesu całej uprawy.

Rozmnażanie przez podział kępy

Rozmnażanie przez podział to bardzo skuteczna i prosta metoda na pozyskanie nowych sadzonek z już istniejącej, dobrze rozrośniętej rośliny. Zabieg ten nie tylko pozwala na powiększenie uprawy, ale także odmładza starą kępę, stymulując ją do bujniejszego wzrostu. Najlepszym terminem na podział melisy jest wczesna wiosna, gdy roślina dopiero rozpoczyna wegetację, lub późne lato/wczesna jesień (sierpień-wrzesień), po zakończeniu intensywnego wzrostu.

Aby podzielić roślinę, należy najpierw ostrożnie wykopać całą kępę z ziemi, używając do tego wideł amerykańskich lub szpadla. Staraj się wykopać ją z jak największą bryłą korzeniową, aby zminimalizować uszkodzenia. Po wykopaniu delikatnie otrząśnij nadmiar ziemi, aby uwidocznić strukturę korzeni i pędów. Następnie, używając ostrego noża, szpadla lub nawet rąk, podziel bryłę korzeniową na kilka mniejszych części.

Każda nowo uzyskana sadzonka powinna posiadać co najmniej kilka zdrowych, silnych pędów oraz dobrze rozwinięty system korzeniowy. Zbyt małe i słabe fragmenty mogą mieć problem z przyjęciem się. Przed posadzeniem warto przyciąć nieco część nadziemną podzielonych roślin, co ograniczy transpirację (utratę wody) i pomoże im lepiej się ukorzenić. Skrócenie pędów na wysokość około 10-15 cm zrównoważy proporcje między częścią nadziemną a systemem korzeniowym.

Nowo pozyskane sadzonki należy posadzić niezwłocznie na przygotowanym wcześniej miejscu stałym lub w doniczkach. Sadzi się je na takiej samej głębokości, na jakiej rosły wcześniej. Po posadzeniu rośliny trzeba obficie podlać. Podobnie jak w przypadku sadzonek ze sklepu, w pierwszych tygodniach kluczowe jest utrzymanie stałej wilgotności podłoża, aby umożliwić roślinom szybką regenerację i aklimatyzację w nowym miejscu.

Rozmnażanie przez sadzonki pędowe

Inną wegetatywną metodą rozmnażania melisy jest pobieranie sadzonek pędowych, zwanych również zielnymi. Jest to doskonały sposób na uzyskanie wielu nowych roślin identycznych genetycznie z rośliną mateczną. Sadzonki najlepiej pobierać późną wiosną lub latem, od maja do lipca, kiedy pędy są młode, ale już na tyle zdrewniałe u podstawy, że nie więdną zbyt szybko. Wybieraj zdrowe, silne pędy, które jeszcze nie kwitną.

Z wybranego pędu odetnij wierzchołkowy fragment o długości około 10-15 cm. Cięcie wykonaj ostrym nożem lub sekatorem tuż pod węzłem (miejscem, z którego wyrastają liście). Z dolnej części sadzonki usuń liście, pozostawiając tylko 2-3 pary na wierzchołku. Zredukowanie powierzchni liści ograniczy utratę wody i ułatwi ukorzenianie. Dolną końcówkę sadzonki można zanurzyć w ukorzeniaczu, co przyspieszy proces tworzenia korzeni, choć nie jest to bezwzględnie konieczne, ponieważ melisa ukorzenia się stosunkowo łatwo.

Przygotowane sadzonki umieść w doniczkach lub skrzynkach wypełnionych wilgotnym, przepuszczalnym podłożem, na przykład mieszanką torfu i piasku lub perlitu. W podłożu zrób niewielki otwór patyczkiem, aby nie uszkodzić końcówki sadzonki podczas wkładania jej do ziemi. Umieść sadzonki na głębokość około 2-3 cm, a następnie delikatnie ugnieć ziemię wokół nich. Całość można przykryć folią perforowaną lub przezroczystym plastikiem, aby stworzyć warunki przypominające miniszklarnię.

Pojemniki z sadzonkami ustaw w ciepłym, jasnym, ale nie bezpośrednio nasłonecznionym miejscu. Regularnie zraszaj podłoże, aby było stale lekko wilgotne. Proces ukorzeniania trwa zazwyczaj od 3 do 6 tygodni. Nowe listki pojawiające się na wierzchołku sadzonki są sygnałem, że wytworzyła ona już korzenie. Gdy sadzonki dobrze się ukorzenią i zaczną rosnąć, można je przesadzić do większych doniczek lub na miejsce stałe w ogrodzie.