Het snoeien en terugsnoeien van de dahlia

Snoeien is een essentiële tuinbouwtechniek die, wanneer correct toegepast op dahlia’s, de groeikracht, de vorm en de bloeicapaciteit van de plant aanzienlijk kan verbeteren. Hoewel het voor beginnende tuiniers misschien tegennatuurlijk aanvoelt om in een jonge, gezonde plant te knippen, zijn de resultaten van een doordachte snoeibeurt de moeite meer dan waard. Snoeien bij dahlia’s omvat verschillende technieken, zoals toppen, dieven en het verwijderen van uitgebloeide bloemen, die elk een specifiek doel dienen in verschillende stadia van de groei. Door deze technieken te beheersen, kun je de energie van de plant sturen en manipuleren om robuustere, beter vertakte planten te creëren die meer en vaak grotere bloemen produceren, en er gedurende het hele seizoen netjes en verzorgd uitzien.

De fundamentele reden achter het snoeien van dahlia’s is het sturen van de energie van de plant. Een ongesnoeide dahlia heeft de neiging om zijn energie te concentreren op het ontwikkelen van een enkele, dominante hoofdstengel. Dit resulteert vaak in een hoge, wat spichtige plant met een beperkt aantal bloemen aan de top. Door op strategische momenten te snoeien, doorbreek je deze zogenaamde apicale dominantie en stimuleer je de plant om zijn energie te verdelen over meerdere zijtakken. Dit leidt tot een veel bossigere, vollere plant met een sterkere structuur en een aanzienlijk groter aantal bloemstelen.

Verschillende snoeitechnieken worden op verschillende momenten en met verschillende doelen toegepast. Het ’toppen’ van de plant in een vroeg stadium is gericht op het creëren van een betere basisstructuur. Het ‘dieven’ of ‘disbudding’ wordt later in het seizoen toegepast en is een techniek die gericht is op het verbeteren van de bloemkwaliteit, met name voor liefhebbers van grote tentoonstellingsbloemen. Het consequent verwijderen van uitgebloeide bloemen, of ‘deadheading’, is een onderhoudssnoei die de bloeiperiode verlengt en de plant stimuleert om continu nieuwe knoppen te vormen.

Voor elke snoeibeurt is het van het grootste belang om schoon en scherp gereedschap te gebruiken. Een scherpe snoeischaar, een mesje of zelfs je vingernagels maken een schone snede, wat de kans op infecties minimaliseert en de plant helpt om snel te herstellen. Het desinfecteren van je gereedschap, bijvoorbeeld met alcohol, is een goede gewoonte, vooral als je van de ene naar de andere plant gaat. Dit voorkomt de mogelijke overdracht van plantenziekten, waaronder virussen, en is een simpele stap die bijdraagt aan de algehele gezondheid van je dahlia-collectie.

Het ’toppen’ van jonge dahlia’s voor een bossige groei

Het ’toppen’ van jonge dahlia’s is een fundamentele snoeitechniek die de basis legt voor een sterke, goed vertakte en rijkbloeiende plant. Deze ingreep houdt in dat de centrale groeipunt van de jonge plant wordt verwijderd. Dit doorbreekt de natuurlijke neiging van de plant om in één rechte stengel omhoog te groeien en dwingt hem om energie te steken in de ontwikkeling van de zijscheuten die zich in de bladoksels bevinden. Het resultaat is een plant die niet zozeer de hoogte in gaat, maar juist in de breedte groeit, wat leidt tot een stevigere, meer struikachtige vorm.

Het ideale moment om een dahlia te toppen is wanneer de plant een hoogte heeft bereikt van ongeveer 20 tot 30 centimeter en drie tot vier paar volwassen bladeren heeft gevormd. Wacht niet te lang, want hoe jonger de plant wordt getopt, hoe beter de energie wordt verdeeld. Gebruik een schone, scherpe snoeischaar of knijp met je duim en wijsvinger de bovenste, zachte groeikern uit de plant, net boven het bovenste bladpaar. Deze eenvoudige handeling zet een hormonale verandering in de plant in gang.

Na het toppen zal de energie die voorheen naar de centrale top stroomde, worden omgeleid naar de twee slapende knoppen in de oksels van het bovenste overgebleven bladpaar. Deze twee knoppen zullen uitgroeien tot twee nieuwe hoofdstengels. Op hun beurt zullen deze nieuwe stengels ook weer zijscheuten ontwikkelen. In plaats van één bloemsteel, heb je nu de basis gelegd voor een plant met potentieel vier, zes, of zelfs acht primaire bloemstelen, afhankelijk van de groeikracht van de variëteit.

Hoewel het toppen de eerste bloei met ongeveer één tot twee weken kan vertragen, is dit een kleine prijs voor de enorme voordelen op de lange termijn. De plant zal niet alleen aanzienlijk meer bloemen produceren, maar de algehele structuur is ook veel steviger en beter bestand tegen wind en regen. Dit kan de noodzaak voor uitgebreide ondersteuning verminderen. Vrijwel alle dahliavariëteiten, met uitzondering van de van nature zeer lage en compacte borderdahlia’s, profiteren enorm van deze eenvoudige, maar zeer effectieve snoeitechniek.

Het ‘dieven’ voor grotere bloemen

Het ‘dieven’ van dahlia’s, ook wel ‘disbudding’ genoemd, is een meer gespecialiseerde snoeitechniek die vooral wordt toegepast door kwekers van snijbloemen en liefhebbers die streven naar de grootst mogelijke bloemen voor tentoonstellingen. Het principe achter deze techniek is het concentreren van alle energie van een bloemsteel in de ontwikkeling van één enkele, centrale bloemknop, in plaats van deze te verdelen over meerdere knoppen. Dit resulteert in een significant grotere en vaak perfecter gevormde bloem.

Dahlia’s vormen hun bloemknoppen doorgaans in groepen van drie aan het einde van een steel: een centrale, grotere knop en twee kleinere zijknoppen in de bladoksels eronder. Om te ‘dieven’, verwijder je voorzichtig de twee kleinere zijknoppen zodra ze groot genoeg zijn om vast te pakken, maar voordat ze zich significant ontwikkelen. Dit kan eenvoudigweg door ze er met je vingers uit te knijpen. De plant zal nu al zijn voedingsstoffen en energie naar de overgebleven centrale knop sturen, waardoor deze kan uitgroeien tot zijn maximale potentieel.

Deze techniek is met name effectief bij de grootbloemige variëteiten, zoals de ‘dinnerplate’-dahlia’s, waar de grootte van de bloem een belangrijk kenmerk is. Het dieven resulteert niet alleen in grotere bloemen, maar vaak ook in langere en stevigere stelen, wat ze ideaal maakt als snijbloem. Voor tuiniers die streven naar een overvloedige bloemenzee in de border in plaats van individuele, perfecte bloemen, is deze techniek minder relevant. Voor hen is het grotere aantal bloemen dat een ongediefde plant produceert vaak wenselijker.

Het dieven is een continu proces dat gedurende het hele bloeiseizoen moet worden herhaald. Naarmate de plant nieuwe bloemstelen vormt, zul je de clusters van drie knoppen opnieuw moeten inspecteren en de zijknoppen verwijderen. Het is een techniek die aandacht en regelmaat vereist, maar die voor de toegewijde dahlia-kweker die op zoek is naar showstoppers, een onmisbaar onderdeel van de verzorging is. Het stelt je in staat om de natuurlijke groei van de plant te verfijnen en te sturen naar een specifiek, esthetisch doel.

Het verwijderen van uitgebloeide bloemen en blad

Het consequent verwijderen van uitgebloeide bloemen, bekend als ‘deadheading’, is een van de belangrijkste en meest lonende onderhoudstaken bij de verzorging van dahlia’s. Het primaire doel van deze handeling is het verlengen van de bloeiperiode. Zodra een bloem is bestoven, zal de plant zijn energie richten op de productie van zaden. Door de uitgebloeide bloem te verwijderen voordat deze zaad kan vormen, wordt dit proces onderbroken. De plant krijgt als het ware een signaal dat zijn voortplantingstaak nog niet is volbracht, en wordt gestimuleerd om nieuwe bloemknoppen aan te maken.

Het is belangrijk om het verschil te zien tussen een uitgebloeide bloem en een nieuwe knop. Een nieuwe knop is typisch rond en stevig, terwijl een uitgebloeide bloem vaak een meer puntige, kegelvormige basis heeft. Knip de steel van de verwelkte bloem af tot aan het eerste bladpaar of de eerste zijscheut eronder. Op deze plek zal de plant vaak een nieuwe scheut ontwikkelen die weer een bloem zal dragen. Regelmatig deadheaden, idealiter elke paar dagen, zorgt ervoor dat de plant er niet alleen netjes uitziet, maar ook zijn energie continu in nieuwe bloei steekt, wat resulteert in een ononderbroken bloemenpracht tot in de late herfst.

Naast het bevorderen van de bloei, is het ook goed om gedurende het seizoen lelijk, vergelend of beschadigd blad aan de onderkant van de plant te verwijderen. Dit verbetert de luchtcirculatie rond de basis van de plant, wat helpt om schimmelziekten te voorkomen. Het verwijderen van de onderste bladeren, vooral wanneer de plant volwassen is, zorgt ervoor dat de energie van de plant naar de bovenste, productievere delen gaat. Zorg er echter voor dat je niet te veel gezond blad verwijdert, aangezien de bladeren de ‘energiefabrieken’ van de plant zijn.

Aan het einde van het seizoen, na de eerste vorst, omvat het terugsnoeien een veel drastischere aanpak. Wanneer de vorst het loof zwart heeft gemaakt, wordt de hele plant teruggesnoeid tot ongeveer 10-15 centimeter boven de grond. Deze laatste, harde snoeibeurt markeert het einde van het groeiseizoen en is de eerste stap in de voorbereiding op het rooien en overwinteren van de knollen. De overgebleven stengelstomp fungeert als een handvat en markeringspunt voor de onderliggende knol.